Zdarzyło to się... 104 lata temu. Pierwsza bitwa pod Ypres

Po dwóch miesiącach zaciętych walk na terenie Belgii, we wrześniu 1914 roku ofensywa Niemiecka została wyhamowana przez siły francuskie i brytyjski Korpus Ekspedycyjny (BEF). Po niepowodzeniu niemieckiej ofensywy w pierwszej bitwie nad Marną rozpoczął się tak zwany „rajd do morza”, czyli przemieszczanie każdej z armii w kierunku Kanału La Manche, żeby oskrzydlić przeciwnika poruszając się na północ i zachód. Efektem tego był klincz, który skutkował zajęciem pozycji przez obie armie, od dnia 15 września 1914 roku rozpoczęto budowę linii okopowych, które to miały stanowić front zachodni do zakończenia wojny w 1918 roku.

18pdrBoesinghe31July1917.jpg

W październiku alianci dotarli do Morza Północnego w okolicach belgijskiego Niuwpoort, wycofujące się z oblężonej Antwerpii siły belgijskie zajęły pozycje od Ypres do morza. Brytyjski Korpus Ekspedycyjny pod dowództwem marszałka polnego Johna Frencha odpowiadał za obronę pozycji na południe od Ypres do La Bassee we Francji, natomiast siły francuskie broniły się na pozostałych pozycjach, aż po granicę ze Szwajcarią.

First_Battle_of_Ypres_-_Map.jpg

Niemieckie dowództwo dążyło do przedarcia się na francuskie wybrzeże, żeby odciąć aliantów od francuskich portów na północy, w tym celu wysłali do Ypres IV Armię dowodzoną przez feldmarszałka Albrechta Wirtemberskiego i VI Armię dowodzoną przez feldmarszałka Rupperta Maria Wittelsbach'a. Na przeciwko nich stanęła Francuska VIII Armia dowodzona przez generała dywizji Victor d'Urbal, który na początku bitwy miał nadzieję z francuskim dowództwem, że zdołają przeprowadzić własną ofensywę, która doprowadzi do odzyskania przemysłowego miast Lille, a w dalszej perspektywie Brukseli. Jednak naczelny dowódca armii niemieckiej generał Eric von Falkenhayn szybko wyleczył francuzów z tego optymistycznego podejścia. Pierwsza bitwa pod Ypres zaczęła się w dniu 19 października 1914 roku, niemal natychmiast Niemcy ruszyli do ataku na belgijskie stanowiska obronne na rzece Yser między Dixmude i Nieupoort, w celu przełamania pozycji belgijskich i zdobycia głównych portów w Dunkierce, Calais i Boulonge.

Dziewięciodniowa niemiecka ofensywa został skutecznie powstrzymana przez osłabioną belgijską armię, jednak, żeby obronić się przed niemieckimi atakami zmuszeni zostali do świadomego otwarcia śluz powstrzymujących morze przed zalaniem niżej położonych terenów. W dniu 27 października Belgowie zalali teren wzdłuż blisko 30 kilometrowych skarp między Dixmude i Nieupoort, tworząc szeroką na 3 kilometry przeszkodę wodną, która zmusiła armię niemiecką do zmiany planów.

Siły niemieckie atakowały również od początku pozycje brytyjskie, walka na małej przestrzeni sprzyjała obrońcom, żołnierze brytyjscy schowani w okopach mogli sobie pozwolić na ostrzał atakujących z karabinów, przez co zbierali śmiertelne żniwo. Ponieważ trzon niemieckiej IV Armii walczących w bitwie pod Ypres stanowili starsi mężczyźni z oddziałów rezerwy albo studenci ochotnicy, których wysyłano do walki bez przeszkolenia wojskowego, to straty po stronie niemieckiej były bardzo duże. Niemcy nazwali straty zadawane studentom-ochotnikom Kindermord, czyli "rzeź niewiniątek".

Nie tylko Niemcy atakowali i zdobywali teren, również Brytyjczycy kontratakowali, aby odzyskać straconą ziemię. W dniu 29 października siły niemieckie ponownie zaatakowały z impetem zmuszając aliantów do wycofania się prawie do samego Ypres. W tym okresie Niemcy mieli przewagę, większość z wyżej położonych terenów wokół miasta była w ich rękach, przez co łatwiej im było prowadzić obserwacje wroga i ostrzał artyleryjski. Sztab generała Focha opracował plan kontrataku aliantów, który był zaplanowany na 6 dzień listopada, jednak dzień wcześniej Niemcy ponowili z furią atak siłą 12 dywizji. Pomimo, że przełamali linię obony aliantów w rejonie Menin Road to nie byli w stanie wykorzystać tego sukcesu do zakończenia tej fazy bitwy w dniu 11 listopada.

Walki wokół Ypres trwały ponad miesiąc do 22 listopada 1914 roku, kiedy to załamanie pogody i początek zimy zmusił walczących do przerwania działań wojennych. Straty po obu stronach były znaczące, około 126 tysięcy żołnierzy aliantów zostało zabitych lub rannych, po stronie Niemieckiej liczba zabitych i rannych była podobna – 134 tysiące.

Ruins_ypres.jpg

Brytyjscy żołnierzy, którzy przeżyli pierwszą bitwę pod Ypres mówili o tym z dumą, wielu z nich uważało, że „nie był żołnierzem, ten który nie walczył na froncie pod Ypres”. W dalszej części wojny były jeszcze trzy bitwy pod Ypres, w trakcie drugiej z nich na przełomie kwietnia i maja 1915 roku armia niemiecka użyła po raz pierwszy broni chemicznej łamiąc tym samym zakaz jej stosowania. Jednak pierwsza bitwa była jedną z tych najważniejszych, pokazała bowiem jak będzie wyglądała wojna na froncie zachodnim, duża liczba ofiar i impas związany z prowadzeniem wojny z okopów, tak wyglądał front zachodni do zakończenia wojny w listopadzie 1918 roku.


Ciekawe szczegóły bitew z 29-31 października 1914 przestawił również pewien pasjonat historii z Belgii - "The AceDestroyer", który dodatkowo oprowadza po terenach tych bitew:
The battle of Geluveld 29 October and Victoria Cross winner James Brooke
The battle of Zandvoorde 1914
The Battle of Gheluvelt (Geluveld) 31 October 1914


Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.