Siły brytyjskie dowodzone przez generała broni Edmunda Allenby'ego pokonały wojska osmańskie i zdobyły Jerozolimę w dniu 9 grudnia 1917 roku. Zwycięstwo te miało wpływ na przyszłość Bliskiego Wschodu.

Genarał broni Edmund Henry Hynman Allenby (po zakończeniu wojny awansowany do stopnia marszałka polnego) służbę wojskową rozpoczął w 1880 roku, po blisko dwóch latach spędzonych w Royal Military College w Sandhurst i mianowaniu na stopień porucznika trafił do 6 Pułku Dragonów (Inniskilling), który wtedy stacjonował w Afryce Południowej, później walczył również w II wojnie burskiej. Kiedy wybuchła I wojna światowa wyruszył z Brytyjskimi Siłami Ekspedycyjnymi (BEF) na kontynent, już w dniu 23 sierpnia 1914 roku generał Allenby dowodził dywizją kawalerii osłaniającą odwrót piechoty w bitwie pod Mons. W dowód uznania za bardzo dobre dowodzenie został mianowany dowódcą generalnym Korpusu Kawalerii BEF. Pod względem militarnym front zachodni był najkrwawszą i najważniejszą areną I wojny światowej, jednak politycy byli również zainteresowani sytuacją na bliskim wschodzie, gdyż światowy konflikt umożliwiał ugranie swoich interesów. Żeby nie przedłużać, generałowi Allenby powierzono dowodzenie brytyjską wyprawą przeciw Turkom w Lewancie, pomimo poważnych obaw brytyjskiego Szefa Sztabu Generalnego, który uważał, że zobowiązania frontu zachodniego nie uzasadniają próby odbicia Jerozolimy. Dlaczego jednak to uczynił?

W ogólnym rozrachunku wiosną 1917 roku istniało wiele powodów, żeby wątpić w zwycięstwo aliantów, a nawet wiosną 1918 roku nie było to pewne. Rosja musiała poradzić sobie z własnymi problemami, a obecność amerykanów na kontynencie nie była wystarczająca do przeważenia szali zwycięstwa. Francja i Włochy były w złej kondycji, gdyby wtedy Niemcy zaproponowały wycofanie się z Belgii, Alzacji, Lotaryngii i Trentino to prawdopodobnie Włosi i Francuzi zaakceptowali by te warunki, pozostawiając Europę Wschodnią i Bałkany pod kontrolą koalicji Niemiec i Austro-Węgier. Dla brytyjskich dyplomatów wydało się słuszne przejecie kontroli nad Bliskim Wchodem w celu zablokowaniu Niemcom dostępu do Indii.

W ten właśnie sposób pojmował sytuację geopolityczną generał Allenby, kiedy otrzymał rozkazy objęcia dowództwa Egipskich Sił Ekspedycyjnych (EEF). W rejon Bliskiego Wschodu generał przybył w dniu 27 lipca 1917 roku i od razu rozpoczął przygotowania wojsk brytyjskich do ofensywy. W między czasie przeżył osobistą tragedię, gdy w dniu 31 lipca 1917 roku otrzymał telegram do żony, że ich jedyny syn porucznik Michael Allenby zginął na froncie zachodnim.

Wracając do walki, sposób w jaki generał Allenby pokonał Turków i zdobył Jerozolimę zasługuje na kilka zdań. Jego zwycięstwo w tak zwanej III bitwie pod Gazą, w dniach 31 października - 7 listopada 1917 roku, zostało osiągnięte przez zaskoczenie tureckich i niemieckich obrońców atakiem na Beer Szewę. Wcześniej generał Allenby, mając świadomość, że komunikacja radiowa jest podsłuchiwana przez wroga nadał fałszywe rozkazy radiowe, które miały przekonać siły tureckie, że głównym wektorem ataku sił brytyjskich będzie oblężenie Gazy. Dla potwierdzenia tych wiadomości radiowych, jeden z oficerów brytyjskiego wywiadu, pułkownik Richard Meinertzhagen, zaskoczył wroga jadąc konno, aż do tureckich linii, żeby mogli go zobaczyć i próbować strzelać do niego. O włos uniknął zestrzelenia i niewoli, ale wypełnił swoją misję, "przypadkowo gubiąc" zabrudzoną końską krwią torbę kurierską, z fałszywymi planami Brytyjczyków, które miały potwierdzić radiowe rozkazy o oblężeniu Gazy.

Działania psychologiczne Brytyjczyków zakończyły się sukcesem, gdyż Turcy przygotowali się do obrony Gazy, a tym czasem siły brytyjskie z całych sił uderzyły na Beer Szewę, atak był na tyle szybki, że całkowicie zaskoczył turków, którzy nie zdążyli nawet zareagować. Brytyjczycy zdobyli zapasy wody w Beer Szewa, zdobycie tutejszych studni z wodą było bardzo ważne i umożliwiło Brytyjczykom prowadzenie dalszych operacji militarnych w Palestynie. Połączone siły turecko-niemieckie zostały następnie pokonane przy próbie obrony Station w dniach 10 - 14 listopada 1917 roku, ostatniego punktu oporu w drodze na Jerozolimę, w związku z wcześniejszymi porażkami poddali miasto siłom brytyjskim w dniu 9 grudnia 1917 roku.

W dniu 11 grudnia 1917 roku, dwa dni po oficjalnej kapitulacji Turków i dokładnie sześć tygodniu po upadku Beer Szewy dowódca EEF generał Allenby i oficerowie jego sztabu weszli pieszo do miasta przez bramę Jaffy, zostawiając konie i pojazdy poza miastem. Allenby chciał aby jego wkroczenie do miasta mieszkańcy porównywali do wjazdu niemieckiego cesarza Wilhelma II na koniu w 1989 roku. Wtedy zrobiło to bardzo złe wrażenie na mieszkańcach, natomiast wkroczenie generała Allenby do Jerozolimy miały pokazać jego skromność i ogromny szacunek dla świętości tego miejsca.

Jak wspomniałem na wstępie po wojnie generał Allenby został awansowany na stopień marszałek polnego, otrzymał również tytuł szlachecki - I Wicehrabia Allenby. W ocenie brytyjskiego historyka wojskowego Marka Urbana, autora książki "Generałowie: Dziewięciu brytyjskich dowódców, którzy ukształtowali współczesny świat", Edmund Henry Hynman Allenby był najprawdopodobniej jednym z najważniejszych brytyjskich dowódców w historii. Rozwiązaniami jakie stosował na polu walki łącząc użycie sił powietrznych z siłami zmechanizowanymi i jednostkami nieregularnymi (dowodzone przez słynnego pułkownika Thomas Edward Lawrence z Arabii) wyprzedzał zdecydowanie swoje czasy. Jednocześnie, podobnie jak współcześni dowódcy szczebla międzynarodowego, musiał zachowywać się jak polityk, gdyż dowodził siłami Imperium Brytyjskiego złożonego z wielu narodów i kultur. Urban nazwał go "pierwszym z najwyższych współczesnych dowódców".

Pokonując siły Imperium Osmańskiego w latach 1917-18, marszałek polny Allenby umożliwił ewolucję nowoczesnego Bliskiego Wschodu. Niektórzy historycy (w tym Urban) spekulują, że gdyby Imperium Osmańskie zachowało swoje przedwojenne granice po wojnie, co prawdopodobnie miałoby miejsce bez udanej kampanii marszałka polnego Allenby'ego, istniałaby duże prawdopodobieństwo, że współczesne państwa Izrael, Jordania, Syria, Liban i Irak nie powstałby.

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.